Zrównoważony rozwój gmin to kluczowa kwestia dla samorządów lokalnych w Polsce. Równomierne zaspokajanie potrzeb społecznych, gospodarczych i środowiskowych jest gwarantem dobrostanu mieszkańców i długotrwałego dobrobytu wspólnoty. Rankingi zrównoważonego rozwoju pozwalają określić liderów oraz obszary wymagające poprawy. Sprawdzamy, które gminy w 2023 roku stanowią wzór zrównoważenia.
Kryteria oceny zrównoważonego rozwoju
Wskaźniki ekologiczne
Aby ocenić zrównoważony rozwój gmin pod względem ekologicznym, analizie poddaje się szereg wskaźników. Przede wszystkim badany jest poziom zanieczyszczeń powietrza, wód i gleby na terenie gminy. Im niższe zanieczyszczenie, tym lepiej dla środowiska i zdrowia mieszkańców. Istotna jest również gospodarka odpadami - recykling, selektywna zbiórka i ograniczanie ilości odpadów trafiających na składowiska. Ważnym miernikiem jest udział terenów zielonych - lasów, parków, zieleńców. Im więcej zieleni, tym lepiej dla bioróżnorodności i retencji wody.
Wskaźniki społeczne
Aby zbadać zrównoważenie społeczne, przygląda się infrastrukturze i usługom wpływającym na jakość życia mieszkańców. Sprawdza się dostępność opieki zdrowotnej, poziom edukacji, ofertę kulturalną i rekreacyjną. Im lepszy dostęp do tych usług, tym większe zadowolenie i szanse rozwojowe mieszkańców. Badane są również wskaźniki demograficzne, struktura wiekowa ludności, saldo migracji. Te czynniki determinują potencjał społeczny gminy.
Wskaźniki gospodarcze
Aby zbadać zrównoważenie gospodarcze, przygląda się poziomowi przedsiębiorczości, dochodom mieszkańców, stopie bezrobocia. Ważne jest, aby gospodarka lokalna była zdywersyfikowana, a rynek pracy absorbował lokalne zasoby pracy. Istotna jest również polityka samorządu przyjazna biznesowi, zachęcająca inwestorów do lokowania działalności na terenie gminy.
Najlepsze gminy w zakresie ochrony środowiska
Gminy z najniższym poziomem zanieczyszczeń
W czołówce gmin z najniższym poziomem zanieczyszczeń znajdują się przede wszystkim obszary wiejskie, położone z dala od wielkich ośrodków przemysłowych. Niski poziom pyłów, gazów czy metali ciężkich notuje się m.in. w gminach Sitno, Kamień, czy Chełmiec. Sprzyja temu rolniczy charakter gmin, brak dużego przemysłu i oddalenie od arterii komunikacyjnych.
Gminy z największym udziałem terenów zielonych
Najwięcej terenów zielonych mają gminy położone na obrzeżach dużych kompleksów leśnych oraz na terenach prawnie chronionych. Liderami są np. gminy Łukta, Miłomłyn czy Dubeninki położone wśród Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Dużym udziałem lasów mogą pochwalić się też gminy Suwałki, Białowieża czy Wejherowo.
Gminy z najlepszą gospodarką odpadami
Nowoczesną gospodarkę odpadami, z wysokim odzyskiem surowców wtórnych, wdrożyły gminy zachodniej Polski, takie jak Kobierzyce, Tychy czy Poznań. Dzięki inwestycjom w infrastrukturę, edukacji mieszkańców i współpracy z przedsiębiorstwami udało się tam osiągnąć wysoki poziom recyklingu i ograniczyć składowanie śmieci.
Gminy z najlepszą infrastrukturą społeczną
Gminy z najlepszym dostępem do opieki zdrowotnej
Liderami w dostępie do opieki zdrowotnej są duże miasta wojewódzkie, takie jak Warszawa, Kraków, Wrocław czy Poznań. Dysponują one rozbudowaną siecią przychodni, szpitali, ośrodków diagnostycznych i profilaktyki. Wysoko w rankingach plasują się także gminy uzdrowiskowe, jak Ciechocinek, Muszyna, Nałęczów.
Gminy z najlepszą ofertą edukacyjną
Najszerszą i najbardziej zróżnicowaną ofertę edukacyjną zapewniają duże ośrodki akademickie - gminy Kraków, Warszawa, Wrocław, Poznań, Gdańsk. Znajdują się tam uczelnie wszystkich typów, dobrze rozwinięte szkolnictwo zawodowe, a także oferta kursów i szkoleń dla dorosłych.
Gminy z najlepszą ofertą kulturalną i sportową
Najwięcej instytucji i wydarzeń kulturalnych mają gminy będące centrami życia kulturalnego - Warszawa, Kraków, Wrocław, Gdańsk, Poznań, Łódź. Posiadają one teatry, filharmonie, muzea, galerie, kluby. Bogatą ofertę sportową i rekreacyjną zapewniają z kolei kurorty i uzdrowiska - Sopot, Kołobrzeg, Szklarska Poręba, Karpacz czy gminy beskidzkie.
Gminy o najwyższym poziomie rozwoju gospodarczego
Gminy z najniższym bezrobociem
Najniższe bezrobocie notuje się w dużych miastach Polski zachodniej, będących centrami nowoczesnego przemysłu i usług. Są to m.in. Wrocław, Poznań, Warszawa, Kraków. Dobrą sytuację na rynku pracy mają też gminy o profilu turystycznym - Zakopane, Kołobrzeg, Sopot.
Gminy z najwyższymi dochodami mieszkańców
Pod względem dochodów ludności przodują gminy podmiejskie dużych aglomeracji, szczególnie Warszawy i Poznania. Wysokie zarobki notuje się także w gminach, gdzie zlokalizowane są zakłady nowoczesnych branży jak ICT czy usługi dla biznesu - np. Kraków, Wrocław, Trójmiasto.
Gminy przyjazne dla biznesu
Najlepsze warunki dla biznesu zapewniają gminy celujące w obsłudze inwestorów - szybkie procedury, ulgi podatkowe, dobre połączenia transportowe. Są to m.in. gminy Stryków, Kobierzyce, Tychy, Mielec - posiadające duże strefy ekonomiczne.
Zestawienie TOP 10 najlepiej rozwiniętych gmin
Ranking ogólny
Uwzględniając wszystkie aspekty zrównoważonego rozwoju, można wskazać 10 gmin, które w 2023 roku stanowią wzór zrównoważenia w wymiarze społecznym, gospodarczym i ekologicznym. Są to miasta na prawach powiatu: Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Łódź oraz gminy podmiejskie - Stryków, Kobierzyce, siejski i zapędowski. Gminy te łączą dbałość o środowisko z nowoczesną, zdywersyfikowaną gospodarką i wysoką jakością życia mieszkańców.
Podsumowanie wyników
Zestawienie pokazuje, że o zrównoważonym rozwoju decyduje zarówno położenie, wielkość gminy jak i prowadzona polityka władz lokalnych. Najlepsze gminy to zarówno duże ośrodki miejskie jak i mniejsze gminy podmiejskie. Łączy je umiejętne godzenie celów społecznych, gospodarczych i ekologicznych.
Wnioski i rekomendacje
Aby poprawić swoją pozycję w rankingach zrównoważonego rozwoju, gminy powinny przede wszystkim inwestować w czyste środowisko, nowoczesną infrastrukturę społeczną i gospodarkę opartą na wiedzy. Należy rozwijać niskoemisyjny transport, poprawić efektywność energetyczną budynków i rozbudowywać tereny zielone. Kluczowe jest też dostosowanie kształcenia do potrzeb nowoczesnej gospodarki i zachęcanie innowacyjnych firm do inwestowania. Tylko kompleksowe działania gwarantują zrównoważony rozwój i wysoką jakość życia mieszkańców.
Podsumowanie
Ranking zrównoważonego rozwoju gmin dostarcza cennych wniosków dla samorządów lokalnych. Pokazuje, że dla zrównoważenia niezbędne są działania w trzech obszarach - ekologii, sferze społecznej i gospodarce. Liderzy potrafią sprostać tym wyzwaniom dzięki inwestycjom w infrastrukturę, wsparciu dla przedsiębiorczości i trosce o potrzeby mieszkańców. Rankingi motywują do rywalizacji o miano najbardziej zrównoważonej gminy w kraju, a dobre praktyki mogą być inspiracją dla innych samorządów.
Tagi
Udostępnij
